1. KONU ANLATIMI

CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM, TANIYALIM KONU ÖZETİ

Canlılar Nasıl Sınıflandırılır ?

Yeryüzünde milyonlarca canlı vardır. Bunların her birini incelemek çok zordur. Benzer özellikte olan canlıları bir grupta toplamak onları incelememizi kolaylaştırır. Bu nedenle canlılar benzerlik ve farklılıkları dikkate alınarak sınıflandırılmıştır.

Sınıflandırma yapılırken

• Dış görünüşleri,

• İç yapıları,

• Hareket, beslenme ve çoğalma özellikleri göz önünde bulundurulmuştur.

Canlılar aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır.

• Bitkiler
• Hayvanlar
• Mantarlar
• Mikroskobik Canlılar

1. BİTKİLER

Bitkiler güneş ışığı yardımıyla kendi besinlerini

kendileri üretebilen canlılardır.
Bitkiler yapısal özelliklerine göre,

• Çiçeksiz bitkiler,

• Çiçekli bitkiler olarak

 sınıflandırılmıştır.

Çiçeksiz Bitkiler 

Çiçekleri olmayan bu bitkiler ağaç diplerinde, nemli toprak yüzeylerinde, bataklıklarda ve sularda yaşar.

Karayosunları

• Çoğunlukla az güneş alan, nemli ağaç gövdeleri veya kaya yüzeylerinde görülen çiçeksiz bir bitkidir. 
• Kökleri, su ve besin taşıyan yapıları yoktur.
• Ciğer otu da nemli toprak ve ağaç gövdelerinde yaşayan çiçeksiz bitkilerdendir. Suyun toprak içinde korunmasını sağlar.
• Eğrelti otu, atkuyruğu ve kibrit otları daha gelişmiş çiçeksiz bitkilerdir. 
• Kara yosunlarından farklı olarak kök gelişmiştir. 
• Yaprak ve gövdeleri olduğu için su ve besin taşıyan yapılara sahiptirler. Ormanlarda, nehir ve göl kıyılarında yaşarlar.

Çiçekli Bitkiler

• Çevremizi ve doğayı güzelleştiren sebze ve meyveleri elde ettiğimiz en gelişmiş bitkilerdir.
• Çiçekli bitkilerin kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi yapıları vardır. 
• Bitkinin yaşamsal faaliyetlerini yürütebilmesi için bu yapıların her birinin ayrı bir görevi vardır.

2. HAYVANLAR

• Bir diğer canlı gurubu olan hayvanlar mikroskobik canlılar, mantarlar ve bitkilere göre daha gelişmiş yapıdadır. 
• Hayvanlar aktif hareket edebilir.
•  Hayvanlar, bitkiler gibi kendi besinlerini üretemedikleri için diğer canlıları yiyerek beslenirler
•  Hayvanlar omurgasız ve omurgalı olmak üzere ikiye ayrılır.

Omurgasız Hayvanlar

• Hayvanların en basit bireylerini içerirler.
• Çoğunluğu sularda ve nemli bölgelerde yaşarlar. 
• Altı gruba ayrılarak incelenirler.

Süngerler

• En ilkel hayvan grubudur.
• Sularda bir yere tutunarak yaşarlar. 
• Vücutlarında doku ve organ farklılaşması yoktur. 

Sölenterler

• Vücutlarında tam bir doku ve organ farklılaşması görülmez. 
•  Basit bir sindirim kanalı ve ağsı sinir yapılarını taşırlar. 
•  Sölenterlerin üç çeşidi bulunur.
•  Bunlar deniz adası, mercan ve hidradır. 

Solucanlar

• Doku ve organ farklılaşması görülen ilk hayvan grubudur. 
• Kasları yardımıyla aktif hareket edebilirler. 
• Yumurta ile çoğalırlar.

 Yumuşakcalar

• Su ve nemli topaklarda yaşarlar. 
• Vücutları nemlidir. 
•  Karada yaşayanları deri suda yaşayan solungaç solunumu yapar. 

Eklem Bacaklılar

• En fazla türe sahip olan hayvan grubudur.
•  Vücutları çevresinde kitin yapılı dış iskelet bulunur.
•  Karada yaşayanları trake ve suda yaşayanları solungaç solunumu yapar.

Derisi Dikenliler

• Vücut üzerinde dikensi sert çıkıntılar korunmayı sağlar. 
•  Tamamı sularda yaşar.
•  Solungaçlarıyla solunum yaparlar. 

Omurgalı Hayvanlar

en gelişmiş canlı gurubudur. Omurgalı hayvanlar; balıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler olmak üzere beş ayrı gurup üzere incelenirler

Kuşlar:

•  Vücutları tüylerle kaplıdır. 
• Ağız yerine gagaları  vardır. 
• Uçmalarını sağlayan kanatları vardır. 
• Yumurta ile çoğalır, yumurtadan çıkan yavrularının beslenme ve korunmasını sağlarlar.

Sürüngenler: 

• Ayakları köreldiği için sürüngenler adı verilmiştir. 
• Yılanların hiç yokken kaplumbağa, timsah ve kertenkeleler de küçük ayaklar vardır. Vücutları sert pullarla kaplıdır. 
• Yumurta ile çoğalır
• Akciğer  solunumu yaparlar.

Kurbağalar:

•  Hem karada hem suda yaşarlar. 
• Vücutları nemli ve kaygandır. 
• Akarsu ve göl kenarlarında sinek ve böcekleri yapışkan dilleriyle avlayarak beslenirler. 
• Yumurtayla çoğalan kurbağaların
• yumurtadan çıkan yavruları balığa benzer..

Balıklar: 

• Suda yaşar, solungaçlarıyla solunum yaparlar.
•  Sudaki çözünmüş oksijeni solurlar. 
• Kuyrukları ve yüzgeçleriyle hareket ederler. Sudaki küçük canlılar ile küçük balıkları ve bazı su bitkilerini yiyerek beslenirler.

 Memeliler: 

• Omurgalı hayvanların en gelişmiş grubudur. 
• Doğurarak çoğalır, yavrularını sütle beslerler.
•  Akciğer solunumu yaparlar.
•  Çoğunluğu karada yaşarlar.
• Uçmalarına rağmen vücutları kılla kaplı olan yarasalar da memeli hayvanlar grubunda incelenir.           
• Genellikle memelilerin vücutları kıllarla iplidir. 

3. MANTARLAR

• Mantarların birçok çeşidi vardır. 
• Ağaç altlarında gördüklerimiz şapkalı mantarlardır. 
• Sebze ve meyvelerde çok sık rastladığımız küf de bir mantar türüdür.

Nerelerde Yaşar?

Mantarlar nemli yerlerde, çoğunlukla ormanlarda, çeşitli yiyeceklerin (ekmek gibi), meyve ve sebzelerin üzerinde yaşar.

Bitkilerden Ayrılan Özellikleri

Mantarlar bitki değildir. Birçok yönden bitkilerden ayrılır.

Türleri

 Şapkalı mantar:

• Ormanlarda, bahçelerde bulunur. 
• Sap ve şapka olmak üzere iki kısımdan oluşur. 
• İnce, ipliksi bir yapıya sahiptir. 
• Sapın toprakla birleştiği yerden besinleri alır.

Küf Mantarları:

•  Uzun süre açıkta bırakılan yiyecekler üzerinde hızla çoğalarak bir örtü oluştururlar. Küflü yiyeceklerin tadı ve kokusu değişir. Bu yiyecekleri yememeliyiz. 
• Peynir küfünden penisilin adı verilen ilaç yapılır.

Maya Mantarları:

•  Hamurun mayalanması ve peynir yapımında rol oynayan mantarlardır..
• Maya mantarları uygun sıcaklık ve besin olan ortamlarda canlılık özelliği gösteri. Maya kuru iken yaşamsal faaliyetlerini sürdüremez.

Not: İnsanlar gerekli besin (gübre) ve nemi sağlayarak şapkalı mantar üretirler. Bunlara kültür mantarı denir. Son yıllarda ülkemizde kültür mantarı üretiminde büyük bir artış vardır.

4. MİKROSKOBİK CANLILAR

Gözle görülmeyecek kadar küçüktürler. Yalnızca mikroskopta görülebilirler. Mantarlar gibi zararlı olanlarının yanında yararlı olanları da vardır.

Nerelerde Yaşarlar?

• Mikroskobik canlılar hava, su ve toprak gibi doğal ortamlarda, insan ve hayvan vücutlarında, besinlerde yani uygun sıcaklık ve besin olan her ortamda yaşarlar.
• Canlı vücutları sıcaklık ve besin açısından mikroskobik canlılar için yaşamaya elverişli yerlerdir.
• Besinler de mikroskobik canlıların üremesi için uygun ortamlardır.
•  Dışarıda bırakılan yiyeceklerde çoğalan mikroskobik canlılar besinlerin bozulmasına neden olur. Bu besinlerin kokuları ve görünümleri de bozuktur.
• Deniz, göl ve okyanuslarda yaşayan bazı mikroskobik canlılar suyu oksijen bakımından zenginleştirir. Ayrıca buralarda yaşayan diğer canlılar için önemli bir besin kaynağı olur.

Hastalıklara Neden Olan Mikroskobik Canlılar

• Mikroskobik canlılar çoğunlukla bulaşıcı hastalıklara neden olurlar.
• Verem, tifo, kolera, tetanoz hastalıkları ile boğazda bademciklerin şişmesi ile oluşan hastalık bu canlıların etkisiyle olur.

KAVRAMLAR

Bitki= Bulunduğu toprağa kökleriyle tutunan, gelişip döl veren, yaşama süresi dolduktan sonra kuruyarak varlığı sona eren yosun, ot, ağaç gibi canlı varlıkların ortak adı.
Çiçekli Bitki=Çicek açan, üreme organı çiçek olan ve üremesini eşeyli olarak devam ettiren çiçekli bitkiler tohumlarıyla nesillerini devam sağlayan bitki türleridiR.
Çiçeksiz Bitki=Çiçeği olmayan bitkilere “çiçeksiz bitkiler” denir. Çiçeksiz bitkilerde kök, gövde ve yaprak gibi organlar iyi gelişmemiştir.
Hayvan= Duyumsama ve devinme yeteneği olan canlı varlık.
Omurgalı Hayvan=Genel yapı itibariyle vücutlarında kıkırdak ya da kemikten oluşan bir omurga yapısı bulunan genel hayvan topluluğudur.
Omurgasız hayvan=Bir omurgası olmayan hayvanlara verilen genel bir addır
Mantarlar=Mantarlardan, yer, yöre ve biçim bakımından büyük değişiklikler gösteren, doğada kendiliğinden yetişen, üretimi de yapılan, yenilebilen, yenilemeyen, öldürücü zehir taşıyan olmak üzere yaklaşık yüz bin türü bulunan, emeçleri bir gövde ve onun üstünde şapka biçiminde gelişmiş ilkel bitkilerin ortak adı.
Mikroskobik Canlı= Çevremizde yaşayan gözle göremediğimiz canlılardır.
Protozoa= Bir hücreliler, genellikle mikroskobik, bir hücreli ve ökaryotik canlıları içeren bir protista alt alemidir. 
Bakteriler= Toprakta, suda, canlılarda bulunan, mayalanmaya, çürümeye ya da hastalıklara yol açan, küresel, silindirimsi ya da kıvrık biçimde olan, çok basit yapılı, bölünme yoluyla çoğalan, klorofilsiz, tekgözeli canlı.


KAYNAK=http://www.fendosyasi.com/